TIÊU CHUẨN CHỐNG SÉT MỚI NHẤT – TCVN 9385:2012 VÀ NHỮNG ĐIỂM QUAN TRỌNG BẮT BUỘC PHẢI BIẾT

Trong bối cảnh mật độ sét tại Việt Nam thuộc nhóm cao nhất châu Á, việc thiết kế và thi công hệ thống chống sét đúng chuẩn là yêu cầu bắt buộc đối với mọi công trình. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn có rất nhiều công trình xây mới hoặc đã vận hành gặp sự cố do chống sét thi công không theo tiêu chuẩn, làm phát sinh nguy cơ cháy nổ, hư hỏng thiết bị điện và gây mất an toàn cho con người.

Là đơn vị chuyên về giải pháp chống sét với gần 20 năm kinh nghiệm, Chống Sét VN nhận thấy đa phần các lỗi đều xuất phát từ việc chủ đầu tư hoặc đơn vị thi công không nắm rõ tiêu chuẩn chống sét mới nhất. Vì vậy, bài viết này sẽ giúp bạn hiểu đầy đủ và chính xác về các tiêu chuẩn đang được áp dụng, cũng như cách triển khai đúng kỹ thuật theo từng hạng mục.

1. Tiêu chuẩn chống sét mới nhất đang áp dụng tại Việt Nam

Hiện nay, Việt Nam sử dụng ba nhóm tiêu chuẩn chống sét chính:

1.1. TCVN 9385:2012 – Tiêu chuẩn chống sét mới nhất cho công trình xây dựng

Đây là “cuốn sách gối đầu” của mọi kỹ sư chống sét và là tiêu chuẩn thay thế hoàn toàn TCXDVN 46:2007.

Tiêu chuẩn quy định:

• Thiết kế hệ thống chống sét trực tiếp
• Thi công, kiểm tra, bảo trì
• Vùng bảo vệ, khoảng cách an toàn
• Tiêu chuẩn vật liệu, kích thước kim, dây, cọc
• Tiêu chuẩn điện trở và các dạng hệ thống tiếp địa

TCVN 9385:2012 cũng dựa trên nền tảng tiêu chuẩn quốc tế IEC 62305, đặc biệt tương đương với IEC 62305-3 về bảo vệ vật chất và con người.

→ Tiêu chuẩn chống sét mới nhất hiện nay là TCVN 9385:2012 

1.2. TCVN 9888-3:2013 – Tiêu chuẩn an toàn con người và công trình

Đây là tiêu chuẩn quốc gia tương đương với IEC 62305-3, tập trung vào bảo vệ con người và cấu trúc công trình trước dòng điện sét. Tiêu chuẩn này đặc biệt quan trọng đối với những công trình yêu cầu mức an toàn cao như bệnh viện, trung tâm dữ liệu, kho xăng dầu, nhà máy hóa chất.

1.3. QCVN 32:2020/BTTTT – Cho trạm viễn thông

Đây là quy chuẩn kỹ thuật bắt buộc cho các trạm BTS, mạng cáp viễn thông và các thiết bị đặt ngoài trời.

2. Vì sao phải tuân thủ tiêu chuẩn chống sét?

Chống sét không phải là hạng mục có thể làm qua loa. Một hệ thống nhìn bề ngoài có thể đầy đủ nhưng nếu không đúng chuẩn về vật liệu, kích thước, cách bố trí hoặc biện pháp thi công thì khả năng bảo vệ gần như không còn. Hệ quả thường gặp bao gồm cháy nổ do dòng sét lan truyền, chạm chập thiết bị điện, hỏng hệ thống camera – mạng – tủ điện, thậm chí hư hỏng kết cấu khi sét đánh trực tiếp.

Theo thống kê từ Viện Vật lý địa cầu, mỗi giây trên thế giới có khoảng 40 – 50 tia sét đánh xuống mặt đất, và Việt Nam là một trong những khu vực có mật độ sét cao nhất Đông Nam Á. Điều này càng khẳng định chống sét phải được thực hiện theo đúng tiêu chuẩn mới nhất để đảm bảo an toàn và tuổi thọ công trình.

3. Các yêu cầu quan trọng trong tiêu chuẩn chống sét TCVN 9385:2012

Dưới đây là những điểm kỹ thuật quan trọng nhất, được trình bày lại theo cách dễ hiểu, giúp chủ đầu tư và kỹ sư có cái nhìn rõ ràng về tiêu chuẩn hệ thống chống sét hiện hành.

3.1. Yêu cầu về vật liệu trong hệ thống chống sét

Tiêu chuẩn quy định rõ kích thước tối thiểu của từng bộ phận để đảm bảo chịu được dòng sét, gồm có:

• Dây đồng tròn làm kim thu hoặc dây xuống phải có đường kính tối thiểu 8 mm.
  
• Dây đồng dẹt phải có tiết diện tối thiểu 50 mm² và chiều dày tối thiểu 2 mm.
  
• Cáp đồng nhiều sợi phải có đường kính tối thiểu của từng sợi là 1,7 mm.
  
• Cọc đồng hoặc thép mạ đồng chôn đất phải có đường kính tối thiểu 16 mm.
  

Những kích thước này được quy định trong bảng vật liệu của TCVN 9385:2012 và là cơ sở bắt buộc khi lắp đặt. Việc dùng dây nhỏ hoặc cọc kém chất lượng khiến hệ thống không đạt tiêu chuẩn và dễ hư hỏng do ăn mòn.

Trong thực tế, Chống Sét VN sử dụng vật tư đạt chuẩn quốc gia và quốc tế, bao gồm dây và cọc tiếp địa thép mạ đồng chất lượng cao, bộ hàn hóa nhiệt GOLDWELD và thiết bị cắt sét thương hiệu Otowa Nhật Bản.

3.2. Cấu tạo hệ thống chống sét đầy đủ

Một hệ thống chống sét đạt chuẩn gồm ba phần chính:

1. Bộ phận thu sét: kim thu sét, lưới thu sét hoặc dây thu sét trên mái.
2. Dây thoát sét: dẫn dòng sét từ kim xuống hệ thống tiếp địa.
3. Hệ thống tiếp địa: phân tán dòng sét xuống đất an toàn.

Ngoài ra, để chống lan truyền qua đường điện, công trình phải trang bị thêm SPD (thiết bị cắt sét lan truyền) gắn tại tủ điện, tủ phân phối và các đường tín hiệu quan trọng.

3.3. Quy định về bố trí kim thu sét và vùng bảo vệ

Đối với công trình có chiều cao dưới 20m, tiêu chuẩn quy định góc bảo vệ 45 độ. Điều này có nghĩa là từ đầu kim thu sét, ta kẻ một mặt phẳng nghiêng 45 độ xuống để xác định vùng được bảo vệ.

Đối với công trình cao trên 20m, phải áp dụng phương pháp quả cầu lăn theo IEC 62305 để tính vùng bảo vệ. Phương pháp này giúp kiểm soát nguy cơ sét đánh vào sườn công trình.

3.4. Yêu cầu đối với dây xuống

Dây xuống phải được dẫn theo đường thẳng nhất có thể, tránh uốn cong gấp khúc để đảm bảo dòng điện sét được truyền xuống đất một cách nhanh và an toàn. Khoảng cách giữa các dây xuống thường không vượt quá 20m đối với công trình thấp và 10m đối với công trình cao trên 20 m.

Tham khảo: Dây thoát sét – Bộ phận không thể thiếu trong hệ thống chống sét an toàn

3.5. Tiêu chuẩn hệ thống tiếp địa

Hệ thống tiếp địa là bộ phận quan trọng nhất trong toàn bộ giải pháp chống sét.

Yêu cầu chính bao gồm:

• Điện trở nối đất của hệ thống chống sét nên nhỏ hơn 10 ohm.
• Sử dụng cọc đồng, thép mạ đồng hoặc hệ thống băng đồng chôn đất đúng kích thước.
• Các mối nối phải được hàn hóa nhiệt để tạo liên kết vĩnh cửu, chống oxi hóa.

Tại Chống Sét VN, toàn bộ mối nối được thực hiện bằng hàn hóa nhiệt GOLDWELD. Công nghệ này đảm bảo độ bền lâu dài, không bị lỏng như kẹp cơ thông thường.

3.6. Chống sét lan truyền bằng SPD đạt chuẩn

SPD là thiết bị bảo vệ thiết bị điện trước dòng sét lan truyền theo đường dây nguồn hoặc tín hiệu. SPD bắt buộc phải đạt tiêu chuẩn IEC 61643-11 đối với đường nguồn và IEC 61643-21 đối với tín hiệu.

Tại Việt Nam, SPD Otowa được xem là một trong những thiết bị đạt chuẩn cao nhất, được phân phối chính thức bởi LIGHTTECH.

4. Quy trình thi công hệ thống chống sét đạt chuẩn

Chống Sét VN áp dụng quy trình thi công theo đúng quy định của TCVN 9385:2012 để đảm bảo hệ thống chống sét hoạt động hiệu quả và bền bỉ.

Khảo sát ban đầu

Kiểm tra điều kiện địa chất, môi trường, kết cấu công trình để lựa chọn phương án phù hợp. Mỗi công trình ở một khu vực khác nhau sẽ có điện trở suất đất khác nhau, do đó phương án tiếp địa cần được điều chỉnh linh hoạt.

Thiết kế theo tiêu chuẩn

Lập bản vẽ chi tiết toàn bộ hệ thống kim thu sét, dây xuống, tiếp địa, SPD và khu vực bảo vệ. Bản vẽ được tính toán theo đúng TCVN 9385:2012 và IEC 62305.

Thi công đúng kỹ thuật

Sử dụng đúng vật liệu tiêu chuẩn, hàn hóa nhiệt toàn bộ điểm nối, lắp đặt kim và dây đúng vị trí. Kiểm tra độ chắc chắn, chống ăn mòn và độ bền cơ học.

Đo kiểm và nghiệm thu

Sau thi công, hệ thống được đo điện trở bằng máy chuyên dụng theo phương pháp ba điểm. Tất cả số liệu được ghi rõ trong biên bản nghiệm thu kèm hình ảnh thực tế.

Bàn giao hồ sơ đầy đủ

Bao gồm bản vẽ hoàn công, nhật ký thi công, biên bản đo kiểm, catalogue vật tư và hướng dẫn bảo trì.

5. Lời khuyên của kỹ sư Chống Sét VN

Để đảm bảo công trình được bảo vệ tốt nhất, bạn nên lưu ý ba điều cốt lõi.

• Thứ nhất, chống sét phải được thiết kế và thi công theo đúng tiêu chuẩn chống sét mới nhất. Việc làm theo kinh nghiệm hoặc sao chép từ công trình khác rất dễ dẫn đến sai sót.
• Thứ hai, vật liệu phải đúng chuẩn và có chứng nhận rõ ràng. Dây nhỏ, cọc mỏng, SPD không đạt chuẩn IEC có thể khiến hệ thống mất tác dụng khi sét đánh.
• Thứ ba, nên lựa chọn đơn vị thi công có kinh nghiệm và hiểu rõ tiêu chuẩn. Hệ thống chống sét là hạng mục đòi hỏi chuyên môn sâu, không thể làm theo cảm tính.

Chống Sét VN với kinh nghiệm hàng trăm công trình lớn nhỏ là đơn vị sẵn sàng tư vấn, thiết kế và thi công trọn gói hệ thống chống sét đạt chuẩn cho mọi loại công trình.

6. Kết luận

Tiêu chuẩn chống sét mới nhất hiện nay là TCVN 9385:2012, kết hợp với các tiêu chuẩn liên quan như TCVN 9888-3:2013 và QCVN 32:2020/BTTTT. Việc nắm rõ và áp dụng đúng tiêu chuẩn là yếu tố then chốt để công trình được bảo vệ an toàn trước các hiện tượng tự nhiên nguy hiểm.

Nếu bạn cần tư vấn chi tiết hơn hoặc muốn nhận báo giá thiết kế và thi công hệ thống chống sét đạt chuẩn, Chống Sét VN luôn sẵn sàng hỗ trợ.